Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đề ra mục tiêu chiến lược xây dựng nước ta đến năm 2045 (kỷ niệm 100 năm thành lập nước) thành một quốc gia phát triển. Đó là một kỳ vọng thể hiện khát vọng nghìn đời của nhân dân ta về một đất nước giầu mạnh, hạnh phúc và phồn vinh. Đó là tiền đồ rất vẻ vang nhưng đồng thời cũng là chặng đường phấn đấu vô cùng gian khổ, trong đó có vai trò của văn hoá.
Nói đến văn hoá là nói đến con người. Từ rất sớm, Bác Hồ đã chỉ ra rằng “Muốn có chủ nghĩa xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa”. Như vậy, muốn có một quốc gia phát triển phải có một nền văn hoá phát triển. Văn hoá phát triển “soi đường cho quốc dân đi”. Trong quá khứ, để giữ gìn được nền độc lập, nhân dân ta đòi hỏi phải nhiều lần đối đầu với những kẻ thù xâm lược hung hãn nhất. So sánh lực lượng, kẻ thù hơn hẳn chúng ta về số lượng, về vũ khí và trang bị. Nhưng chúng ta có ưu thế nổi bật là về văn hoá. Đó là lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, là ý chí dũng cảm, là quyết tâm hy sinh đến giọt máu cuối cùng vì độc lập tự do của Tổ quốc. Đó là ưu thế nổi bật về so sánh lực lượng giữa ta và địch. Với ưu thế đó, chúng ta đã phát huy cao độ nghệ thuật quân sự của chiến tranh nhân dân, lấy ít thắng nhiều, lấy yếu thắng mạnh, lấy đoản đao thắng trường trận. Chúng ta chiến đấu với niềm tin sắt đá “Văn hoá còn thì dân tộc còn, văn hoá mất thì dân tộc mất”. Còn gì ác liệt hơn cuộc chiến tranh chống Mỹ. Kẻ thù đã huy động những đạo quân hung hãn nhất với vũ khí hiện đại nhất, hòng đè bẹp sức kháng cự của quân dân ta. Nhưng với khí thế xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, tiếng hát át tiếng bom, chúng ta đã sử dụng chất thép của cuộc chiến tranh nhân dân, đẩy kẻ thù đi từ thất bại này đến thất bại khác, cuối cùng phải từ bỏ ý chí xâm lược đất nước ta. Nhờ sức mạnh của văn hoá, chúng ta đã vượt qua những thử thách hiểm nghèo, dám đánh và quyết đánh, ít hoá thành nhiều, yếu hoá thành mạnh, càng đánh càng thắng, càng đánh càng mạnh. Quá trình chiến tranh, chúng ta đã làm một cuộc chuyển hoá kì diệu, biến sức mạnh tinh thần thành sức mạnh vật chất, đưa chủ nghĩa yêu nước lên thế thượng phong.

Văn hoá đã làm tăng thêm sức mạnh nội sinh, giải phóng mọi tiềm năng sáng tạo, huy động được sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại làm nên những thắng lợi, những kỳ tích mang tính lịch sử, mở ra tiền đồ rộng lớn của dân tộc. Ảnh minh họa. Nguồn Internet

Qua 35 năm đổi mới, văn hoá lại giúp ta đi từ không đến có, từ đói nghèo và lạc hậu trở thành một quốc gia đang phát triển.Văn hoá đã làm tăng thêm sức mạnh nội sinh, giải phóng mọi tiềm năng sáng tạo, huy động được sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại làm nên những thắng lợi, những kỳ tích mang tính lịch sử, mở ra tiền đồ rộng lớn của dân tộc.
Ngày nay, xây dựng đất nước ta trở thành một quốc gia phát triển là sự đột biến của lịch sử. Sự nghiệp vĩ đại đó là cơ hội có một không hai để bộc lộ hết mọi tiềm năng trong mỗi con người. Mọi tài năng, mọi sức lực đều tìm thấy đất dụng võ. Đó là cơ hội cho mọi ước mơ. Đó chính là lúc văn hoá phát huy hết vai trò của mình để cống hiến cho sự nghiệp ích nước lợi dân, nâng cao tầm vóc và giá trị của mỗi con người. Cách ta hàng nghìn năm, Lão Tử nói “Làm thầy thuốc mà sai lầm thì giết chết một người, làm địa lý mà sai lầm thì giết chết một dòng họ, làm chính trị sai lầm thì mất nước, làm văn hoá mà sai lầm mất muôn đời”. Từ khi thành lập đến nay, nhận thức và quan điểm của Đảng ta về văn hoá ngày càng được hoàn thiện, bổ sung và trở thành ngọn cờ bách chiến bách thắng trong kháng chiến và kiến quốc. Ngay sau đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, mặc dù cả nước ta phải căng mình để chống dịch covid 19, Đảng ta vẫn quyết tâm tổ chức Hội nghị văn hoá toàn quốc vào ngày 24 tháng 11 năm 2021. Các đồng chí lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước đã chủ trì Hội nghị. Tại Hội nghị, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài phát biểu rất quan trọng: “Ra sức xây dựng, giữ gìn và phát huy giá trị đặc sắc của nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Trong đó, đồng chí Tổng Bí thư nhiều lần khẳng định “Đảng ta xem văn hoá có vị trí ngang với chính trị và kinh tế”. Trong sứ mệnh cao cả đó, trong thời gian tới, văn hoá sẽ khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Văn hoá sẽ phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, kết tinh sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực trong đó nguồn lực nội sinh, nhất là nguồn lực con người là quan trọng nhất. Với lợi thế của mình, văn hoá sẽ phát huy mọi giá trị đẩy tới một cao trào thi đua yêu nước rộng lớn, cuốn hút tất cả mọi người tham gia, phát huy mọi tài năng và nghị lực, sáng tạo thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội. Trong cao trào thi đua yêu nước đó, những phẩm chất tốt đẹp nhất của con người Việt Nam sẽ được phát huy lên tầm cao mới, làm nên những kỳ tích mới trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sẽ xuất hiện những cá nhân và tập thể tiêu biểu dám nghĩ dám làm, làm chủ thời cơ, thích ứng mau lẹ với mọi điều kiện mới, biến khó khăn thành thuận lợi, đưa sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đaị hoá tiến lên phía trước.
Con người là yếu tố nội sinh quan trọng nhất. Chúng ta sẽ tập trung xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới, vừa kế thừa các giá trị truyền thống vừa sáng tạo các giá trị phi truyền thống, vừa gắn với các giá trị về gia đình vừa gắn với hệ giá trị quốc gia, dân tộc: Yêu nước, đoàn kết, nghĩa tình, cần cù, sáng tạo, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo. Đó là những con người có nhân cách, có đạo đức, có lối sống cao đẹp, luôn luôn đặt lợi ích của dân tộc, của đất nước lên trên hết. Đó là những con người cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, hết lòng vì nhiệm vụ. Đó là những con người dũng cảm, dám đấu tranh để bảo vệ chân lý, bảo vệ lẽ phải, kiên quyết chống lại mọi sự tha hoá, biến chất, những biểu hiện suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. Những con người đó gánh trên vai trách nhiệm của lịch sử đưa sự nghiệp đổi mới phát triển vững chắc.
Chúng ta rất chú trọng xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh. Đó là gia đình, làng xóm, công sở, xí nghiệp, cơ quan. Tình làng nghĩa nước mãi mãi là một cái gì đó rất mới. Hết sức chú trọng xây dựng văn hoá công vụ. Cán bộ, công nhân, viên chức đều là công bộc của dân, hết lòng vì nhân dân phục vụ. Mọi người tự giác giữ vững kỷ cương, phép nước. Nêu cao tinh thần đoàn kết, hợp tác, tương trợ giúp đỡ nhau. Hết sức quý trọng dân, cái gì có lợi cho dân thì khó mấy cũng làm bằng được, cái gì làm tổn hại đến quyền lợi của nhân dân thì kiên quyết tránh xa. Đấu tranh không khoan nhượng với bệnh cửa quyền, hách dịch, xách nhiễu nhân dân. Kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, nguồn gốc của mọi tội lỗi. Kiên quyết đấu tranh với mọi biểu hiện trục lợi, tham ô, tham nhũng, ích kỷ, vun vén cá nhân, đấu tranh phơi bày mọi cái xấu cái ác... Cán bộ phải làm gương cho cấp dưới. Tất cả đồng lòng chung sức xây dựng đơn vị, cơ quan thành một tập thể đoàn kết đồng thuận thương yêu nhau. Đó là những pháo đài vững chắc để đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Gia đình là tế bào bền vững của xã hội. Đó là nơi hình thành và phát triển nhân cách của con người từ rất sớm. Tất nhiên hình mẫu gia đình thời công nghiệp sẽ rất khác, nhưng hệ giá trị gia đình thì không thay đổi. Đó là tình nghĩa, thuỷ chung, đùm bọc, chở che, ấm no, hạnh phúc. Người được gia đình nuôi dưỡng, giáo dục tử tế sẽ mang theo những giá trị tốt đẹp để gắn bó với xã hội, chẳng khác nào cái cây có gốc vững sẽ đứng vững trước bão giông. Có gia đình tốt đẹp sẽ có những thế hệ người Việt Nam tốt đẹp. Người được nuôi dưỡng tốt ở gia đình sẽ có chất đề kháng tốt trước mọi cái xấu cái ác. Họ sớm có nhận thức, có bản lĩnh, vừa giữ được cốt cách con người Việt Nam vừa khiêm tốn học hỏi, tiếp thu các giá trị chọn lọc của thế giới.
Với phương châm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao, hàng năm đội ngũ cán bộ, công nhân, viên chức của nước ta sẽ được bổ sung hàng triệu người lao động nắm được tri thức và tay nghề mới, tiếp thu thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đó sẽ là đội quân đi đầu tiếp thu kỹ thuật và công nghiệp mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả lao động, góp phần quan trọng đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta.
Quá trình xây dựng đất nước ta thành một quốc gia phát triển cũng là quá trình phục hưng văn hoá. Chúng ta sẽ tiến hành bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp nhất của quá khứ, đồng thời sáng tạo ra những giá trị tốt đẹp mới, làm cho thời đại Hồ Chí Minh là đỉnh cao của văn hoá dân tộc. Với cách làm linh hoạt và sáng tạo, chúng ta sẽ làm cho văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống, khơi dậy những gì tốt đẹp, đấu tranh, đẩy lùi những cái thấp hèn, làm cho môi trường sống trở nên lành mạnh “người với người sống để yêu nhau”. Chúng ta không quên chủ thể sáng tạo là nhân dân. Tất cả từ nhân dân để trở về với nhân dân. Cần tôn trọng quyền biểu đạt văn hoá đa dạng của nhân dân, nhằm tô đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Chúng ta tạo điều kiện để đón nhận những tài năng mới đại diện cho các dân tộc anh em cùng góp sức xây dựng nền văn hoá mới.
Nền văn hoá mà chúng ta xây dựng là nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ tri thức, văn nghệ sĩ đóng vai trò quan trọng. Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII cùng với nhiều nghị quyết khác của Đảng coi văn hoá có vai trò ngang với chính trị, kinh tế, xã hội. Đảng yêu cầu phải khắc phục tình trạng “duy kinh tế” chỉ thấy kinh tế mà quên mất hoặc coi nhẹ việc xây dựng văn hoá trong Đảng và trong toàn bộ hệ thống chính trị là giải pháp quan trọng nhất để xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Cần nắm vững quan điểm của Đảng trong xây dựng đất nước là xây dựng toàn diện và đồng bộ. Đó cũng là mục tiêu của một quốc gia phát triển. Chỉ quan tâm đến kinh tế mà coi nhẹ văn hoá thì kinh tế cũng sẽ không phát triển bền vững. Đó là bài học đã được tổng kết. Văn hoá phát triển làm cho xã hội ổn định. Mọi nhân tố tích cực sẽ cộng hưởng với nhau làm nên sự thịnh vượng chung của xã hội. Kinh tế phát triển mà văn hoá không phát triển thì cuộc sống không có hạnh phúc. Đến lúc đó thì mọi người sẽ dẫm đạp lên nhau mà sống, mọi chuẩn mực sẽ bị phá vỡ, mọi giá trị sẽ bị mai một, như thế còn gì là hạnh phúc?

Trong một xã hội phát triển của cải vật chất làm ra sẽ trở nên giàu có nhưng nếu đạo đức xuống cấp, kỷ cương phép nước không còn thì con người sẽ bị rơi vào tình trạng nền văn minh dã thú. Do đó chúng ta càng thấy vai trò quan trọng của văn hoá trong tiến trình xây dựng một quốc gia phát triển. Tiêu chí cho một xã hội phát triển là sự phát triển đồng bộ cả kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội. Đó là một xã hội kết hợp nhuần nhuyễn giữa các giá trị, trong đó giá trị nhân văn được xem là quan trọng nhất. Đó chính là sự cụ thể hoá của mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh mà chúng ta đang ra sức xây dựng.

------

Bài viết được rút từ tập "Ám ảnh chữ" của nhà thơ Hữu Thỉnh